ایدا لاولیس چهرهای کمتر شناخته شده در علوم رایانه است. او در واقع اولین نظریه پرداز و برنامه نویس رایانه است. او یک ریاضیدان انگلیسی متولد سال ۱۸۱۵ میلادی میباشد و دختر شاعر معروف انگلیسی لرد بایرون است. او که زیر نظر چارلز بابیج دانشمند انگلیسی تحقیق و پژوهش انجام میداده است اولین مقاله بنام موتور تحلیلگر را به رشته تحریر درآورد. او در این مقاله توضیح میدهد که یک ماشین باید بتواند خارج از محاسبه اعداد، اعمال پیچیدهتر ریاضیات را انجام دهد الگوریتمی برای آن اختراع کرد که به عنوان اولین برنامه نوشته شده برای رایانه ای که هنوز اختراع نشده بود به حساب میآید.
برای آشنایی با اصطلاحات رایج در برنامهنویس کلیک کنید.
Ada Lovelace که بود؟
او در سال ۱۸۱۵ میلادی در جامعه اشرافی بریتانیا به دنیا آمد. پدرش لرد جرج بایرون شعرهای رمانتیک می سرود و مادرش لیدی آن ایزابل بایرون سطح تحصیلات بالایی داشت و بانویی به شدت مذهبی بود که در زمینه ادبیات، علوم، ریاضیات و فلسفه مطالعات زیادی داشت.
یک ماه بعد از تولد آگوستا والدینش با دلخوری و دعوایی تند و زننده از هم جدا شدند. لرد بایرون انگلستان را ترک کرد و مسئولیت بزرگ کردن دخترش را به همسر و مادربزرگش سپرد.
اما جدایی پر سر و صدای لیدی آن از همسر شاعرش باعث شده بود که به شدت از هنر بیزار شود و نوعی بی اعتمادی و بی اعتقادی نسبت به این حوزه پیدا کند. در نتیجه دخترش را ترغیب کرد که به مطالعه در زمینه علوم سخت و ریاضیات بپردازد که آگوستا نیز در آن سرآمد شد.
در نتیجه همین دیدگاه لیدی آن برای تربیت فرزند، آگوستا زیر نظر بزرگ ترین مغزهای تاریخ پرورش یافت که از آن جمله می توان به آگستوس دی مورگان و مری سامرویل اشاره کرد و در واقع همین شخصیت دوم بود که آگوستا را در سن ۱۸ سالگی با چارلز ببیج آشنا کرد: مردی که اغلب از او تحت عنوان پدر علم کامپیوتر یاد می شود.
او در نخستین ملاقاتش با آقای ببیج تاثیری قابل توجه بر استاد گذاشت و همین مساله باعث شد که یک ماه بعد به دعوت او عازم لندن شود و در آنجا سیستم محاسباتی Difference Engine را ببیند.
ایدا لاولیس ،جلوتر از زمان خود
ایدا لاولیس زمانی که تنها ۱۸ سال داشت با مخترعی به نام چارلز بابیج (Charles Babbage)، آشنا شد. دوستی آن ها زندگی ایدا را برای همیشه عوض کرد. بابیج بر روی یک رایانه شبیه به ماشین حساب اولیه به نام موتور تفاضل (Difference Engine) کار می کرد، چیزی که در نهایت به موتور تحلیلی (Analytical Engine)، جد کامپیوتر مدرن، توسعه یافت. در سال ۱۸۴۲، ایدا توضیحی درباره این وسیله از ریاضیدان ایتالیایی، لوئیجی منابرا (Luigi Menabrea)، را ترجمه کرد. از آن جایی که ایدا این مطلب را خیلی خوب فهمید، بابیج از او خواست که آن را بسط دهد. چیزی که در نهایت به یک کار ۲۰ هزار کلمه ای شامل اولین برنامه کامپیوتری، تبدیل شد. الگوریتمی که به ماشین یاد می دهد چطور سری های از اعداد برنولی را محاسبه کند. جیمز اسینجر (James Essinger)، کسی که بیوگرافی ایدا لاولیس را با نام "الگوریتم ایدا" منتشر شده کرده است، می گوید: "با فهم کاری که موتور تحلیلی می توانست انجام دهد، که بسیار بیشتر از یک ماشین حساب بود، به هیچ صورت شکی نیست که ایدا آینده فناوری اطلاعات را در ذهن خود داشته است." بر اساس آن چه اسینجر می گوید، ایدا ایده های بابیج را گسترش داد و کامپیوتر نوین امروزی را پیش بینی کرد. اسینجر می گوید:
آن چه امروزه کامپیوتر ها با میلیارد برنامه کاربردی توسط میلیارد ها انسان انجام می دهند دقیقا همان چیزی است که ایدا پیش بینی کرده بود. از جهاتی این یک پیشگویی معجزه آسا است.
ایدا لاولیس الهام بخش افراد بسیاری از جمله مایکل فارادی بوده است. در ۱۰ جون ۱۸۴۰، ایدا یک نقاشی از خود به همراه یک نوشته به متن زیر به مایکل فارادی فرستاد: آقای فارادی عزیز، آقای بابیج به من گفت که شما تمایل داشتید یک طرح از من داشته باشد، این برای من خیلی ارزشمند بود و امیدوارم شما یکی را که هنوز در اختیار داریم قبول کنید. متاسفم که روی طرح جایی نیست که من بتوانم امضای خود را قرار دهم. ارادتمند شما آگوسستا ایدا لاولیس میدان سنت جیمز فارادی علاقه داشت که تصویر افرادی که با آن ها ملاقات کرده را جمع کند و این نقاشی را نیز با افتخار به کلکسیون خود اضافه کرد.
تنها می توانیم تصور کنیم ایدا لاولیس چه احساس پیدا می کرد اگر به آینده سفر می کرد و می دید کامپیوتر ها قادر به انجام چه کار هایی هستند و تا چه حد فراگیر شده اند. بیشتر افراد در دنیای توسعه یافته امروز یک کامپیوتر کوچک در جیب خود حمل می کنند، کامپیوتر هایی که توان محاسباتی آن ها از جمع توان محاسباتی تمام کامپیوتر های عصر آپولو که به انسان کمک کرد به ماه سفر کند بیشتر است. در واقع این روز ها تقریبا همه یک کامپیوتر دارند و یا می دانند چطور با آن کار کنند. بیش از ۴ میلیارد کامپیوتر شخصی، تبلت و گوشی هوشمند در حال حاضر در دنیا استفاده می شود. دیوانه کننده است، اما هنوز بیشتر مردم نمی دانند چقدر خوش شانس هستند که در چنین زمان هیجان انگیزی زندگی می کنند، می توان امیدوار بود که آن ها روزی این موضوع را بفهمند. چیز های زیادی هست که می توانیم از ایدا لاولیس شگفت انگیز یاد بگیریم، هم برای زنان و هم مردان.